ตำนานเทพเจ้าฮินดูกับตำนานเทพเจ้ากรีก

เกี่ยวกับประเด็นที่รามเกียรติ์อันเป็นวรรณกรรมของซีกโลกตะวันออก มีความคล้ายคลึงกับวรรณกรรมของซีกโลกตะวันตกอย่างอีเลียดนั้น พอจะหาคำตอบได้อย่างหนึ่ง นั่นคือเผ่าอารยันที่เข้ามาตั้งรกรากในอินเดียและกลายเป็นผู้ครอบครองดินแดนนี้แทนที่ชาวดราวิเดียนนั้น เป็นพวกที่อพยพมาจากทางฝั่งซีกโลกตะวันตก

มีบันทึกประวัติศาสตร์จำนวนมากได้บันทึกว่าชาวอารยันคือพวกที่อพยพมาจากดินแดนทางฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย ในราวๆ 1500 ปีก่อนคริสตกาล โดยในยุคนั้นดินแดนทางตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดียกำลังมีอาณาจักรใหม่เกิดขึ้นโดยชาวอารยันอีกกลุ่มหนึ่งเช่นกัน นั่นคือประเทศอิหร่านในปัจจุบัน

ในยุคนั้นอินเดียยังไม่ได้รวมตัวกันเป็นอาณาจักรเดียวกัน โดยศูนย์กลางความเจริญสูงสุดของดินแดนนี้อยู่ที่บริเวณลุ่มน้ำสินธุซึ่งได้ชื่อว่าเป็นอารยธรรมที่รุ่งเรืองมาก มีการสร้างเส้นทางค้าขายไปยังโลกตะวันออกกลาง และได้ติดต่อค้าขายกับทางเมโสโปเตเมียอยู่เป็นประจำ แต่หลังจากนั้นอารยธรรมลุ่มน้ำสินธุนี้ก็เริ่มถูกทำลายลงเพราะแม่น้ำสินธุเกิดท่วมและเข้าทำลายบ้านเมือง อีกสาเหตุหนึ่งก็เพราะโดยผู้รุกรานอย่างพวกอารยัน ซึ่งได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานและขยายอำนาจไปจนถึงทางตะวันออกของแม่น้ำคงคา

สำหรับพวกดราวิเดียนอันเป็นชนเผ่าที่ตั้งรกรากอยู่ในดินแดนนี้มาแต่แรกนั้น ได้ลงไปตั้งถิ่นฐานอันมั่งคงที่ตอนใต้ของอินเดียและเกาะศรีลังกา หรือก็คือนครลงกาในรามเกียรติ์นั่นเอง

จากการขยายดินแดนของชาวอารยันแล้ว ดูเหมือนชาวอารยันจะเป็นพวกชนชาติที่ชอบการทำสงครามขยายดินแดนเป็นหลัก ซึ่งค่อนข้างจะเป็นนิสัยประจำตัวของชนชาติทางโลกตะวันตกในยุคนั้นเช่นชาวไมซีเนียนที่ได้เข้าครอบงำกรีก ชาวอัสซีเรียนที่ได้สร้างอาณาจักรอัสซีเรียขึ้น และชาวไมแทนนีกับชาวฮิตไทต์ที่ต่างก็สร้างอาณาจักรขึ้นมาเป็นใหญ่แถบดินแดนพระจันทร์เสี้ยวเมโสโปเตเมียในช่วงนั้น ซึ่งชาวอารยันเองก็อาจจะเป็นบรรพบุรุษหรือมีความเกี่ยวเนื่องกับชนชาติเหล่านั้นอยู่บ้างก็ได้

จากความที่ชนชาติอารยันมีความเกี่ยวเนื่องกับชนชาติทางโลกตะวันตก จึงอาจจะรับเอาอะไรหลายๆอย่างเช่นวัฒนธรรม แนวคิด ความเชื่อ รวมไปถึงตำนานเกี่ยวกับเทพเจ้ามาด้วย และในชาวอารยันเป็นผู้ที่เข้ามาสร้างรากฐานอำนาจในอินเดียและเหล่าพราหมณ์ซึ่งจะว่าไปก็คือชนชั้นสูงของชาวอารยันเป็นพวกที่ให้กำเนิดศาสนาฮินดูขึ้นมา ศาสนานี้จึงมีความเชื่อในเรื่องเทพเจ้าหลายๆอย่างที่คล้ายคลึงกับของพวกกรีกมากอย่างไม่น่าเชื่อ

อะไรที่คล้ายกันบ้าง เริ่มตั้งแต่สถานที่ ที่สิงสถิตของเทพฮินดูและกรีกต่างก็เป็นภูเขาเหมือนกัน ของฮินดูคือเขาไกรลาส ส่วนของกรีกคือเขาโอลิมปุส

ฮินดูและกรีก ต่างก็มีเทพเจ้าผู้ใช้สายฟ้าเป็นอาวุธ และเป็นเทพผู้ดูแลทุกข์สุขของมนุษย์ โดยของฮินดูคือพระอินทร์ ของกรีกคือเทพซุส ในทางโหราศาสตร์ถึงกับบอกว่าดาวพฤหัสฯซึ่งเปรียบดั่งเทพจูปีเตอร์หรือเทพซุสนั้น ก็คือคือองค์เดียวกับพระอินทร์

ยังมีอะไรอีกมากมายที่ซุกซ่อนอยู่ในตำนานความเชื่อของโลกตะวันออกและตะวันตกที่มีความคล้ายกันอย่างไม่น่าเชื่อ ซึ่งหากจะสาธยายก็คงจะออกนอกเรื่องมากเกินไป 


เหล่าเทพเจ้าแห่งฮินดู
ก่อนจะเริ่มการเจาะลึกลงไปในเรื่องรามเกียรติ์ได้นั้น ต้องเริ่มพูดถึงเหล่าเทพเจ้าของฮินดูเสียก่อน เพราะเทพเจ้าทั้งหลายที่ปรากฏในเรื่องนั้นต่างก็มีบทบาทที่ทำให้เกิดเรื่องราววุ่นวายต่างๆขึ้นมา

พระศิวะ – เทพผู้ปกครองสูงสุดของเขาไกรลาส ตามความเชื่อของศาสนาฮินดูนั้นเชื่อว่าเป็นเทพผู้ทำลายล้าง แต่บางนิกายจะนับว่าเป็นเทพผู้สร้างด้วย โดยเป็นผู้ที่ได้สร้างโลกนี้ขึ้นมา ลักษณะเด่นของพระศิวะคือมีตาที่สามซึ่งจะปิดอยู่ตลอดเวลา หากว่าลืมขึ้นเมื่อไหร่จะก่อเกิดเป็นเปลวไฟแผดเผาโลกจนสิ้น ดูจากภายนอกแล้วพระศิวะจะแต่งกายน่ากลัวด้วยการห่มชุดเหมือนดั่งฤาษี และมีพระศอเป็นงู นอกจากนี้ยังเป็นเทพเจ้าแห่งการประทานพร สามารถให้พรแก่ผู้ที่บำเพ็ญเพียรอย่างหนักได้สมหวัง และด้วยความสามารถอันนี้เองที่มักจะก่อให้เกิดเรื่องวุ่นวายกับโลกอยู่บ่อยๆ 

ลักษณะของพระศิวะในเรื่องรามเกียรติ์ เป็นเหมือนผู้ใหญ่ที่คอยดูแลเรื่องต่างๆ แต่ก็เป็นต้นเหตุที่ก่อให้เกิดปัญหาต่างๆมากมายเช่นกันจากความที่ไม่ว่าใครขออะไรแล้วก็มักจะให้พรตามนั้นโดยไม่ได้สนใจว่ามันอาจจะก่อให้เกิดผลอะไรตามมา เช่นการมอบกระบองที่ทำให้ไม่มีใครสู้ได้แต่อสุรพรหมแล้วจากนั้นก็ได้สร้างความวุ่นวายขึ้นไปทั่ว ให้พรแก่หิรันตยักษ์ให้มีอิทธิฤทธิ์มากจนม้วนแผ่นดินไปเก็บไว้ที่บาดาล ฯลฯ และยังอีกมากมายจนคณานับ ความที่เป็นเทพผู้ยิ่งใหญ่แต่ชอบเป็นต้นเหตุของปัญหาแบบนี้ ดูแล้วไม่ค่อยต่างไปจากเทพซุสของกรีกเท่าไหร่นัก แต่พระศิวะยังดีกว่าตรงที่ไม่ได้มีอารมณ์เกรี้ยวกราดอย่างไร้เหตุผลและมีนิสัยเจ้าชู้เหมือนเทพซุส


พระนารายณ์(พระวิษณุ) – เทพผู้ปกครองเกษียรสมุทร เป็นเทพเจ้าแห่งการพิทักษ์และปกป้องเหล่ามนุษย์ มีสี่กร แต่ละมือจะถืออาวุธเอาไว้ ประกอบด้วย จักร สังข์ ตรี และคฑา ว่ากันว่าหลังจากพระศิวะสร้างโลกแล้วก็ได้ให้กำเนิดพระนารายณ์ต่อมา ในนิกายไวษพนั้นนับถือพระนารายณ์เหนือยิ่งกว่าพระศิวะเสียอีก

บทบาทของพระนารายณ์ในรามเกียรติ์นั้น ถ้าจะว่ากันตรงๆแล้วก็คือเทพผู้มีหน้าที่คอยตามเก็บหรือจัดการเรื่องราวยุ่งๆที่เกิดขึ้นเพราะการชอบให้พรแบบไม่คิดของพระศิวะ ยามที่โลกเกิดความวุ่นวายขึ้นซึ่งส่วนใหญ่จุดเริ่มมาจากพรของพระศิวะนั้น พระนารายณ์ก็จะได้รับบัญชาให้ลงไปจัดการแก้ไข โดยการอวตารลงไปเกิดบนโลกมนุษย์ในรูปลักษณ์ต่างๆ เช่น ปลา หมู คนธรรพ์ ฯลฯ  โดยในฮินดูมีความเชื่อว่าพระนารายณ์จะอวตารลงมาเกิดทั้งหมด 10 ชาติ เพื่อขจัดความชั่วร้ายและช่วยเหลือโลกมนุษย์ สำหรับในเรื่องรามเกียรติ์นั้น ต่างเชื่อกันว่าพระนารายณ์ได้ลงมาอวตารเป็นพระรามเพื่อปราบเหล่ายักษ์ โดยถือเป็นการอวตารในชาติที่ 7

เกี่ยวกับการอวตาร 10 ชาติของพระนารายณ์นี้ ในช่วงที่ศาสนาพุทธเริ่มรุ่งเรืองและเผยแพร่ไปทั่วอินเดียนั้น ทางฝ่ายฮินดูเองได้พยายามที่จะหาทางสกัดกั้น แต่การใช้ความรุนแรงจะถูกต่อต้าน นอกจากนี้ในยุคที่พระพุทธเจ้าเริ่มเผยแพรคำสอนนั้น เหล่ากษัตริย์ของแคว้นต่างๆล้วนแต่ยอมรับคำสอนของศาสนาพุทธว่าดีจริง และในการโต้แย้งธรรมระหว่างพุทธกับฮินดูโดยพระสงฆ์กับพราหมณ์นั้น ปรากฏว่าทางพระสงฆ์สามารถโต้แย้งในเรื่องหลักธรรมชนะพวกพราหมณ์หลายครั้ง ทำให้ศาสนาฮินดูเริ่มเสื่อมถอยลง เพื่อให้ฮินดูสามารถยืนหยัดได้ จึงต้องมีการผสมผสานความเชื่อของทางฮินดูให้เข้ากับของพุทธ ดังนั้นทางฮินดูจึงถือกันว่าเจ้าชายสิทธิทัตถะหรือพระพุทธเจ้านั้น คือร่างอวตารชาติที่ 9 ของพระนารายณ์ และหลักธรรมที่พระพุทธเจ้าค้นพบด้วยตนเองนั้น ก็เป็นหลักธรรมที่พระเจ้าของฮินดูได้บอกมาอีกที

เกี่ยวกับการอวตารทั้ง 10 ชาติของพระนารายณ์นั้น ตัวผู้เขียนไม่อยากจะตีความะไรมากมายนัก เพราะเป็นเรื่องละเอียดอ่อนทางศาสนา อาจทำให้คนนับถือฮินดูไม่พอใจได้ 

พระพรหม – เทพเจ้าผู้สร้างแห่งฮินดู บางนิกายยกให้พระพรหมอยู่เหนือพระศิวะ โดยเป็นผู้สร้างทุกสรรพสิ่งขึ้นมา ลักษณะเด่นคือมีสี่หน้า เป็นเพทผู้รังสรรค์สิ่งต่างๆขึ้น เมื่อรวมกับพระศิวะและพระนารายณ์แล้ว ทางฮินดูต่างนับถือเป็นสามเทพสูงสุดที่เรียกกันว่าตรีมูรติ คล้ายกับพระบิดา พระบุตร และพระจิตของทางคริสต์เลยว่าไหม ผู้ให้กำเนิด ผู้ช่วยเหลือ และผู้สร้างสรรค์

เกี่ยวกับพระพรหมนี้มีเกร็ดที่อยากเล่าสักนิด เพราะมีส่วนเกี่ยวข้องกับทางพุทธศาสนาด้วย อย่างที่รู้กันว่าศาสนาพุทธนั้นเป็นอเทวนิยม นั่นคือไม่มีเทพเจ้า ตัวของพระพุทธเจ้าเองก็เป็นเพียงมนุษย์ธรรมดาผู้หนึ่งที่ได้ค้นพบสัจธรรมและหลักธรรมที่เป็นจริงอยู่แล้วในจักรวาลแล้วท่านนำมันออกมาเผยแพร่สั่งสอนผู้คน

หากว่าศาสนาพุทธไม่มีเทพเจ้า แล้วรุกขเทวดาหรือปีศาจละ สวรรค์หรือนรกละของเหล่านั้นไม่มีจริงงั้นหรือ อยากจะบอกว่าหากศึกษาในคำสอนดีๆแล้ว จะพบว่าของเหล่านั้นมีจริง แต่ไม่ได้อยู่ในรูปลักษณ์แบบที่คนคิดกันเป็นรูปธรรม

สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ นี่คงเป็นคำเปรียบเทียบของนรกสวรรค์ในพุทธศาสนาที่ดีที่สุด สวรรค์ในเนื้อแท้ของศาสนาพุทธ ไม่ใช่สวรรค์ที่มี 6 ชั้น พรหม 4 นรกก็ไม่ใช่แบบที่มีหลายขุมเป็นนรกภูมิ การที่เราเชื่อกันแบบนั้น เป็นเพราะความที่ศาสนาพุทธที่เข้ามาในประเทศไทยได้ถูกผสมผสานเข้ากับความเชื่อของทางฮินดูและพราหมณ์ในบางส่วน

รุกขเทวดาของพุทธคือสิ่งที่อยู่ในธรรมชาติ หรือสิ่งที่อยู่ตามป่าเขา ต้นไม้ สิ่งต่างๆที่อยู่ในสิ่งเหล่านั้น ซึ่งตามองไม่เห็นแต่ใจสัมผัสได้ ในขณะที่ปีศาจหรืออสูร คือสิ่งที่อยู่ในจิตใจของคนเรา 

แต่ตั้งแต่เมื่อใดก็ไม่ทราบ ที่พระพรหมได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของพุทธไปแล้ว ในทางพุทธนั้นไม่มีพระพรหมที่เป็นเทพเจ้า เพราะทางพุทธไม่ได้ถือว่าพระพรหมสร้างโลก แต่พระพรหมที่อยู่ในทางพุทธโดยแท้จริงคือหลักธรรมที่เรียกว่าพรหมวิหาร 4 อันประกอบด้วย เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา

ดังนั้นเทพเจ้าที่มีนามว่าพระพรหมจึงไม่มีอยู่จริงในทางพุทธ

อันที่จริงอยากจะเขียนโดยเลี่ยงประเด็นทางศาสนาให้มากที่สุด เพราะผู้นับถือศาสนาอื่นและผู้ศรัทธาในเทพเจ้าอาจไม่พอใจ

สำหรับประเด็นหลักที่จะพูดถึงต่อไปนี้คือเรื่องที่พระนารายณ์อวตารเป็นพระรามนั้น นับจากนี้ผู้เขียนจะไม่ถือว่าเป็นจริง เพราะบทความที่จะเขียนถึงต่อไปนี้ จะพูดถึงเรื่องของพระรามในแง่ที่เป็นกษัตริย์ เป็นมนุษย์ธรรมดาคนหนึ่ง ไม่ได้เป็นเทพเจ้าแต่อย่างใด นี่ยังรวมไปถึงเหล่าลิงและยักษ์เช่นหนุมานและทศกัณฐ์อีกด้วย เพราะบทความชุดนี้จะขอพูดถึงตัวละครในรามเกียรติ์ที่เป็นมนุษย์ มีความคิด มีด้านสว่างและด้านมืดในตัวเอง มีเหตุและผลของการกระทำที่มองกันตามหลักของความเป็นจริง และมุมมองด้านการเมืองรวมทั้งแง่มุมของความเป็นไปได้ที่เกิดขึ้นจริงในประวัติศาสตร์ที่สามารถจับต้องได้ หาได้มีเรื่องของอิทธิปาฏิหาริย์ใดๆมาเกี่ยวข้อง

อ้างอิง http://mythland.org/v3/thread-52-1-1.html